Unię Europejską czeka poważna zmiana w związku ze zbliżającym się wdrożeniem unijnego rozporządzenia w sprawie płatności natychmiastowych. Rozporządzenie to dotyczy wszystkich dostawców usług płatniczych (PSP) i użytkowników usług płatniczych (PSU) i zapowiada nową erę płynnych przelewów w czasie rzeczywistym przez całą dobę.
Podstawa prawna
W dniu 26 października 2022 r. Komisja Europejska opublikowała wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie płatności natychmiastowych. Po osiągnięciu przez Parlament Europejski i Radę porozumienia politycznego w sprawie wniosku Komisji dotyczącego uregulowania płatności natychmiastowych w dniu 7 listopada 2023 r. i opublikowaniu zaktualizowanej wersji w dniu 28 listopada 2023 r., rozporządzenie w sprawie płatności natychmiastowych zostało przyjęte przez Radę w dniu 26 lutego 2024 r. bez żadnych istotnych zmian w treści w porównaniu z wersją z dnia 28 listopada 2023 r. Parlament Europejski przyjął rozporządzenie w sprawie płatności natychmiastowych w dniu 7 lutego 2024 r. Tekst rozporządzenia w polskim tłumaczeniu dostępny jest tutaj.
Rozporządzenie w sprawie płatności natychmiastowych zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej w dniu 19 marca 2024 r. (patrz tutaj) i weszło w życie 20 dni później, tj. w dniu 8 kwietnia 2024 r. Do 9 stycznia 2025 r. dostawcy usług płatniczych w strefie euro muszą zaoferować swoim użytkownikom usług płatniczych otrzymywanie przelewów w czasie rzeczywistym, a do 9 października 2025 r. wysyłanie przelewów w czasie rzeczywistym. W przypadku państw spoza strefy euro terminy wdrożenia zostają przedłużone do 9 stycznia 2027 r. w odniesieniu do oferty otrzymywania i do 9 lipca 2027 r. w odniesieniu do oferty wysyłania poleceń przelewu w czasie rzeczywistym. Dla instytucji płatniczych i instytucji pieniądza elektronicznego okres wdrożenia kończy się 9 kwietnia 2027 r.
Natychmiastowe polecenia przelewu
Płatności natychmiastowe obejmują przelewy w euro w ramach wspólnego europejskiego obszaru płatniczego. W przyszłości dostawcy usług płatniczych nie mogą pobierać wyższych opłat za przelewy w czasie rzeczywistym niż za standardowe przelewy w euro. Dostawcy usług płatniczych są zobowiązani do dostosowania swojej infrastruktury technicznej tak, aby przelewy w czasie rzeczywistym mogły być realizowane w ciągu dziesięciu sekund. Ma to zastosowanie przez całą dobę i każdego dnia kalendarzowego w roku, w tym poza godzinami pracy i za pośrednictwem wszystkich kanałów inicjowania płatności oferowanych przez dostawcę usług płatniczych. Dotyczy to również przelewów w oddziale banku. W przypadku tej opcji termin wykonania przelewu w czasie rzeczywistym rozpoczyna się dopiero w momencie wprowadzenia szczegółów zlecenia płatniczego do wewnętrznego systemu dostawcy usług płatniczych.
Weryfikacja odbiorcy płatności
Rozporządzenie przywiązuje dużą wagę do zapewnienia bezpieczeństwa i łatwości obsługi. Użytkownicy usług płatniczych, którzy inicjują płatności, muszą być w stanie zweryfikować dane odbiorcy. W przypadku rozbieżności PSU są ostrzegane przed zainicjowaniem płatności. W przypadku bliskiego dopasowania, podawana jest prawidłowa nazwa odbiorcy płatności, dzięki czemu PSU mogą zdecydować czy autoryzować płatność, czy poprawić dane.
Usługa powszechnie znana jako IBAN/Name Check lub Confirmation of Payee (COP) jest bardzo gorąco dyskutowanym tematem. Jednak nazwa ta nie oddaje sprawiedliwości tej usłudze. Oprócz sprawdzania nazwisk na podstawie numerów IBAN, możliwe jest również sprawdzanie innych rodzajów identyfikacji, takich jak identyfikatory podmiotów prawnych (LEI), pod warunkiem, że beneficjent nie jest konsumentem, ale instytucją finansową lub inną formą prawną.
Europejska Rada ds. Płatności (European Payments Council) opracowala zestaw zasad weryfikacji Rachunku Płatniczego (Verification of Payee, Scheme Rulebook). Link do dokumentu
Ponadto zarówno dostawca usług płatniczych płatnika, jak i odbiorcy są zobowiązani do sprawdzenia, czy ich użytkownik usług płatniczych znajduje się na liście sankcyjnej lub podlega innym ukierunkowanym ograniczeniom finansowym podczas wykonywania przelewu w czasie rzeczywistym.
Nie wiadomo jeszcze, jak rozwinie się oferta przelewów w czasie rzeczywistym i jak przyjmą je użytkownicy usług płatniczych. Komisja Europejska jest zobowiązana do przedłożenia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdania oceniającego rozwój przelewów w czasie rzeczywistym nie później niż cztery i pół roku po wejściu w życie rozporządzenia.
Autor: Mariusz Nowaczek, Ekspert ds. Sankcji
Zapoznaj się z profilem autora na Linkedin: https://www.linkedin.com/in/mariusznowaczek/